Γιαγιόι Κουσάμα: Από Εδώ ως το Άπειρο

Μπορεί η τέχνη του να πιστεύεις στον εαυτό σου να γίνει το θεμέλιο για να δημιουργήσεις το δικό σου σύμπαν επιρροής; 

Η ιστορία μιας γυναίκας που γέμισε τον κόσμο με βούλες… και πίστη.

Σε έναν κόσμο που συχνά μας μαθαίνει να προσαρμοζόμαστε, η Γιαγιόι Κουσάμα έμαθε να επιμένει. Έμαθε να αντιστέκεται, να εκφράζεται και να δημιουργεί χωρίς να ζητά άδεια για αυτό. Η 96 ετών εικαστικός από την Ιαπωνία, γνωστή για τις ατελείωτες βούλες της και τις εμβληματικές εγκαταστάσεις, δεν ήταν μόνο μια πρωτοποριακή δημιουργός – ήταν και είναι σύμβολο της δύναμης του εσωτερικού κόσμου απέναντι στην απόρριψη και την αμφισβήτηση (Kusama, 2011).

Στο έργο της αποτυπώνεται κάτι ανώτερο: η πίστη ότι αυτό που είσαι, αρκεί για να αλλάξεις τον κόσμο. Ότι το ταλέντο, όταν καλλιεργείται με αφοσίωση και επιμονή, μπορεί να νικήσει κάθε εμπόδιο – κοινωνικό, ψυχικό, επαγγελματικό. Η Κουσάμα μάς διδάσκει κάτι θεμελιώδες: Το ταλέντο δεν είναι μόνο έμπνευση. Είναι επιμονή. Είναι δέσμευση. Είναι πίστη ότι αυτό που κουβαλάς μέσα σου είναι πολύτιμο, ακόμα κι αν κανείς δεν το αναγνωρίζει – ακόμα.

Η Γιαγιόι Κουσάμα δεν γεννήθηκε σε έναν κόσμο που ήταν έτοιμος να την καταλάβει. Αντίθετα, μεγάλωσε σε μια εποχή και σε μια κοινωνία που έβαζαν περιορισμούς στις γυναίκες, στην τέχνη και στις ψυχές που τόλμησαν να δουν πέρα από το συνηθισμένο. Στις ψυχές που τόλμησαν να κοινωνήσουν το μη προσδοκώμενο. Πήρε με θάρρος τα χρώματα της, τις βούλες της, τις ψυχικές της πληγές, και άρχισε να δημιουργεί το δικό της σύμπαν. 

Αυτή η οπτική της εναρμονίζεται με τις βασικές αρχές του Coaching, που είναι η ενίσχυση της αυτογνωσίας, η ανάληψη προσωπικής ευθύνης και η διαμόρφωση τελικά μιας ζωής με νόημα. Η Γιαγιόι Κουσάμα, επινοητική και δραστήρια, δεν περίμενε το κατάλληλο περιβάλλον, ένα πρόσφορο έδαφος. Το δημιούργησε. Μέσα από επαναλαμβανόμενα μοτίβα, εμμονές και μια μοναδική αισθητική, μετέτρεψε την ψυχική της ευαλωτότητα σε καλλιτεχνική γλώσσα. Όπως περιγράφεται στο Infinity Net, «η τέχνη ήταν το μόνο μέρος όπου μπορούσα να είμαι ελεύθερη» (Kusama, 2011, p. 97).

Στη σύγχρονη προσέγγιση του NLP (Neuro-Linguistic Programming), η αλλαγή νοητικών προτύπων είναι κρίσιμη για την προσωπική επιτυχία. Μέσα από την αναγνώριση περιοριστικών πεποιθήσεων και την αντικατάστασή τους με ενδυναμωτικά σχήματα σκέψης, το NLP βοηθά τον άνθρωπο να σχεδιάσει μια νέα εκδοχή του εαυτού του (Bandler & Grinder, 1979; Knight, 2012). Αυτό έκανε και η Κουσάμα, θα μπορούσε κανείς να πει, μετατρέποντας το ψυχικό της φορτίο σε πηγή οικουμενικής δημιουργικότητας.

Στο πεδίο του business coaching, το παράδειγμα της Κουσάμα μας εμπνέει να επανεφεύρουμε την καριέρα μας με αυθεντικότητα. Σύμφωνα με τον Clark (2012), το επαγγελματικό μας μοντέλο οφείλει να βασίζεται όχι μόνο σε δεξιότητες αλλά σε βαθύτερες αξίες και συμπαγή χαρακτήρα. Δεν ήταν εύκολος ο δρόμος της Κουσάμα. Πάλεψε με εσωτερικούς δαίμονες, απόρριψη, ψυχικά τραύματα και αβάσταχτη κοινωνική απομόνωση. Αλλά ποτέ δεν σταμάτησε να δουλεύει. Ποτέ όμως δεν σταμάτησε να πιστεύει ότι η τέχνη της είχε σκοπό. Ότι είχε φωνή. Ότι μπορούσε να αγγίξει το άπειρο. Και εκεί συνάντησε τη δική της γαλήνη. Ο Bolles (2021) υπογραμμίζει επίσης ότι η καριέρα που οδηγεί στην ικανοποίηση χτίζεται όταν ευθυγραμμίζουμε το ποιοι είμαστε με αυτό που προσφέρουμε.

Μετά την εσωτερική, άυλη ταυτότητα ακολουθούν και συμβάλουν στην ανάγνωση αυτή οι επιστήμες της γραφιστικής και της επικοινωνίας στη διαμόρφωση της εξωτερικής εικόνας ενός ατόμου με ένα προσωπικό brand, ενός οργανισμού, μιας εταιρείας, ενός πρότζεκτ. Η οπτική αφήγηση, η χρωματική παλέτα, η τυπογραφία, ο σχεδιασμός και ο τρόπος που επικοινωνούμε το μήνυμά μας επηρεάζουν καθοριστικά την πρόσληψη του κόσμου – του κοινού. 

Όπως η Κουσάμα χρησιμοποίησε επαναλαμβανόμενα μοτίβα και χρώμα για να δημιουργήσει ένα σύμπαν αναγνωρίσιμο και αυθεντικό, έτσι και ο σύγχρονος άνθρωπος ή επαγγελματίας καλείται να «σχεδιάσει» την παρουσία του με συνέπεια, συναίσθημα και σκοπό. Η αισθητική είναι φορέας ταυτότητας, και όταν η επικοινωνία συνδέεται με την αλήθεια μας, τότε αποκτά μεταμορφωτική δύναμη. «Η μορφή δεν είναι τίποτε άλλο από μια πιθανότητα για ερμηνεία», τόνισε εύστοχα ο Ουμπέρτο Έκο (Eco, 1986). 

Σύμφωνα με τον Wheeler (2017), «το branding είναι η διαδικασία δημιουργίας μιας σχέσης ή μιας συστημικής - συναισθηματικής σύνδεσης μεταξύ ενός ατόμου και μιας οντότητας». Όταν η αισθητική εκφράζει την ουσία και η επικοινωνία ευθυγραμμίζεται με την αλήθεια, τότε το αποτέλεσμα δεν είναι απλώς ελκυστικό – είναι αυθεντικό, αναγνωρίσιμο, ουσιαστικό και αποτελεσματικό.

Σήμερα, τα έργα της Γιαγιόι Κουσάμα εκτίθενται στα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου. Οι ατελείωτες βούλες της έγιναν σύμβολο ελευθερίας, δημιουργικότητας και ανεξάντλητης ανθρώπινης θέλησης. Δεν είναι μόνο μια καλλιτέχνιδα «του άπειρου». Αποτελεί και ένα αδιαμφισβήτητο και εμβληματικό πρότυπο για το πώς η πίστη στον εαυτό, το όραμα και η συνεχής προσπάθεια μπορούν να διαμορφώσουν όχι μόνο μια πορεία, αλλά μια παγκόσμια κληρονομιά.

Γνωρίζω καλά ότι κάποιες φορές, το να έχουμε πίστη στον εαυτό μας είναι ίσως η πιο ριζοσπαστική μας πράξη. Μην περιμένεις την άδεια. Μην σταματήσεις στην απόρριψη. Πίστεψε. Δούλεψε. Δημιούργησε. Αξίζει να θυμάσαι ότι η δική σου βούλα, η δική μου βούλα, στον κόσμο αυτό δεν χρειάζεται να είναι πάντα τέλεια σαν διάσημο έργο τέχνης. Χρειάζεται απλώς να είναι αληθινή και πίστεψέ με, θα φτάσει από εδώ ως το άπειρο!

#kusamayayoi 

---

Βιβλιογραφία

• Bandler, R., & Grinder, J. (1979). Frogs into princes: Neuro linguistic programming. Real People Press.

• Bolles, R. N. (2021). What color is your parachute? 2021: Your guide to a lifetime of meaningful work and career success. Ten Speed Press.

• Clark, T. (2012). Business model you: A one-page method for reinventing your career. Wiley.

• Eco, U. (1986). Semiotics and the Philosophy of Language. Indiana University Press.

• Kimsey-House, H., Kimsey-House, K., Sandahl, P., & Whitworth, L. (2018). Co-active coaching: The proven framework for transformative conversations at work and in life (4th ed.). Nicholas Brealey Publishing.

• Knight, S. (2012). NLP at work: The essence of excellence (3rd ed.). Nicholas Brealey Publishing.

• Kusama, Y. (2011). Infinity net: The autobiography of Yayoi Kusama (R. H. Meeker, Trans.). University of Chicago Press. 

• Wheeler, A. (2017). Designing Brand Identity: An Essential Guide for the Whole Branding Team (5th ed.). Wiley.